نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجو دکتری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق علیه السلام
2 دانشیار و رئیس دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق علیه السلام
چکیده
فضای مجازی به عنوان فضایی معنابخش و مؤثر بر سبک زندگی انسان، میتواند اندیشهها و تصورات جامعه از ارزشهای اخلاقی از جمله ایثار اجتماعی را تغییر دهد. ایثار از ارزشهای اخلاقی و اجتماعی در اسلام است که در آیات و روایات متعددی، به آن پرداخته شده است و در اصطلاح به معنای مقدم شمردن دیگری بر خود در کسب منفعتی یا پرهیز از ضرر و زیانی است. با توجه به جایگاه ایثار در مجموعه دین و جایگاه فضای مجازی در زندگی امروز، لازم است که به بررسی و شناسایی تأثیرات و پیامدهای فضای مجازی در حوزة این ارزش اسلامی پرداخته شود. در این پژوهش که با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است، شش تأثیر این فضای دومِ زیست انسانی بر ایثار اجتماعی (تأثیرات مستقیم یا با واسطه) شناسایی و بررسی شده است که از این میان، دو تأثیر سازنده و مثبت (شامل بسط زمانی و مکانی ایثار و تبلیغ ایثار در فضای مجازی)، سه تأثیر مشروط و یا دوگانه (تغییر باورها و رفتارهای جامعه همچون ارتباطات اجتماعی و فرهنگ شفاهی) و یک تأثیر منفی و مخرب (تغییر عقلانیت حاکم بر جامعه) است. شناسایی تأثیرات و پیامدها، مقدمه سیاستگذاری و پیوستنگاری فضای مجازی معطوف به ایثار است، زیرا در پیوست نگاری، سیاستها و راهکارهایی برای کاهش (یا حذف) تأثیرات مخرب و راهکارهایی برای تقویت تأثیرات سازنده فضای مجازی برای ایثار ارائه میشود. در انتهای مقاله نیز دو پیشنهاد بیان شده است: 1-تهیه پیوست فرهنگی برای فضای مجازی معطوف به ارزشها از جمله ایثار و 2-رصد تحولات ارزشها در فضای مجازی و معرفی نهادهای مسئول در مراحل مختلف رصد.
کلیدواژهها
قرآن کریم.