پیوست فرهنگی توسعه آموزش عالی علوم انسانی در ایران؛ بایسته‌های راهبردی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و هیئت علمی دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق ع

2 فارغ‌التحصیل کارشناشی ارشد رشته معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق ع

چکیده

توسعه آموزش عالی در دو دهه اخیر، با تمرکز بر مقاطع ارشد و دکتری رشته‌های علوم انسانی در جمهوری اسلامی ایران، موضوع این پژوهش است. در این راستا دو محور پیوست فرهنگی در دستور کار این پژوهش قرار دارد: «احصاء پیامدهای فرهنگی مرتبط با این سیاست» و «توصیه‌های سیاستی برای رفع پیامدهای منفی و تقویت پیامدهای مثبت  احتمالی». علاوه بر این  ، پژوهش ما «انگیزه‌های سیاست‌گذاران» از این توسعه را نیز بررسی می‌کند. برای چهارچوب  مفهومی، سیزده شاخص‌ توسعه آموزش عالی علوم انسانی، بر طبق نظریه «الگوی چهاروجهی توسعه علوم انسانی» بازخوانی و بازسازی شده است. مرحله جمع‌آوری داده با دو روش «مصاحبه با نخبگان و اساتید» و «اسنادی مبتنی بر منابع کتابخانه ای» انجام گرفت. در نهایت، داده‌های بدست آمده  ، با رهیافت «داده‌بنیاد» در سه مرحله، تحلیل و طبقه‌بندی شد. پیامدها در چهار سطح طبقه‌بندی می‌شود: «سطح سازمانی و سیاست‌گذارانه»، «سطح جامعه علمی»، «سطح فرهنگ عمومی» و «سطح خانواده و فرد». توصیه‌های سیاستی نیز در چهار سطح «فعالیت‌های تربیتی، پژوهشی و آموزشی درون‌دانشگاهی»، «ارتباط دانشگاه و جامعه»، «فرهنگ عمومی» و «خانواده» به دست آمد. در سطح دیگری از تحلیل، پیامدها از سه جنبه واکاوی ‌شده‌اند: 1. پیامدهای مطلوب در برابر پیامدهای نامطلوب 2. پیامدهای مستقیم در برابر پیامدهای غیرمستقیم 3. پیامدهای قابل انتظار و برنامه‌ریزی‌شده در برابر پیامدهای غیرمنتظره. پیامدها از حیث مستقیم/غیرمستقیم نیز به سه طبقه تقسیم شده‌اند: متغیر مستقل، متغیر مداخله‌گر و متغیر وابسته.

کلیدواژه‌ها

 

1.برادران حقیر، مریم(1390). مؤلفه‌های آموزشی توسعه انسانی. تهران، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام
2.ذاکر صالحی، غلامرضا(1384). دانشگاه ایرانی؛ درآمدی بر جامعه‌شناسی آموزش عالی. تهران، انتشارات کویر، چاپ دوم
3.لاورنس نیومن، ویلیام(1389). شیوه‌های پژوهش اجتماعی: رویکردهای کیفی و کمی. جلد اول. ترجمه دکتر حسن دانایی فرد و سید حسین کاظمی. تهران، مؤسسه کتاب مهربان نشر
4.پهلوان، چنگیز(1388). فرهنگ و تمدن. تهران، نشر نی
5.گیدنز، آنتونی و بردسال، کارن(1386). جامعه شناسی. ترجمه حسن چاوشیان. تهران، نشر نی
6.قانعی راد، سید محمدامین(1395). الگوی چهاروجهی برای ارزیابی توسعه علوم انسانی. تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی
7.فراستخواه، مقصود(1388). دانشگاه و آموزش عالی؛ منظرهای جهانی و مسئله‌های ایرانی. تهران، نشر نی
8.فراستخواه، مقصود(1387). سرگذشت و سوانح دانشگاه در ایران. تهران؛ رسا
9.امیرخانی، رضا(1383). نشت نشا. تهران، انتشارات قدیانی
10.بنیانیان، حسن(1392). پیوست فرهنگی؛ ابهام‌زدایی و گفتمان‌سازی. تهران، شورای عالی انقلاب فرهنگی، دبیرخانه
11.قلی‌قورچیان، نادر و آراسته، حمیدرضا و جعفری، پریوش(1383). دایرة‌المعارف آموزش عالی. با همکاری جمعی از مؤلفان. تهران، بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی، جلد اول
12.دادمرزی، سید مهدی(1377). واژه نامه نظام آموزش عالی کشور. دبیرخانه مجمع گروه‌های معارف اسلامی، چاپ اول، تابستان 1377
13.آریان‌پور کاشانی، منوچهر و دلگشایی، بهرام(1377). فرهنگ پیشرو آریان پور(انگلیسی- فارسی). شش‌جلدی. تهران، نشر الکترونیکی و اطلاع‌رسانی جهان رایانه، چاپ دوم، زمستان 1377؛ جلد دوم و سوم
14.دهخدا، علی‌اکبر(1373). لغت نامه دهخدا. تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ اول از دوره جدید، جلد پنجم
15.ساروخانی، باقر(1373). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی. تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، جلد اول
16.نوروزی و دیگران(1396). گزارش وضعیت کلان کشور در رابطه با آموزش‌های عمومی و تخصصی. تهران، شورای عالی انقلاب فرهنگی، مرکز راهبری علم
17.محمدپور، احمد(1390). روش تحقیق کیفی؛ ضد روش(منطق و طرح در روش‌شناسی کیفی). تهران، انتشارات جامعه شناسان، جلد اول
18.خنیفر، حسین و مسلمی، ناهید(1395). اصول و مبانی روش‌های پژوهش کیفی. تهران، نگاه دانش، جلد اول
19.فراستخواه، مقصود(1394). تجربه‌های زیسته و ادراک‌شده دانشجویان؛ مطالعه موردی یک دانشگاه ایرانی. تهران، فصلنامه انجمن آموزش عالی ایران، سال هفتم، شماره دوم، بهار 1394
20.پارسانیا، حمید(1389). روش‌شناسی انتقادی حکمت صدرایی. قم، کتاب فردا
21.حسن‌زاده، رمضان(1385). بررسی نقش آموزش عالی و دانشگاه در پیشرفت اجتماعی و اقتصادی زنان. اصفهان، دانش و پژوهش در علوم تربیتی، زمستان 1385
22.اسلامی، سعید(1386). نیروی انسانی شاغل در ایران و جایگاه فارغ التحصیلان نظام آموزش عالی. اطلاعات سیاسی- اقتصادی، بهمن و اسفند 1386، شماره 245 و 246
23.صالحی، ابراهیم(1383). دیدگاه‌های نظری توسعه آموزش عالی. روان‌شناسی. دانشور رفتار، تیر 1383، سال یازدهم، دوره جدید، شماره 5 (علمی- پژوهشی)
24.عزیزی، نعمت‌الله(1383). اشتغال و آموزش عالی: راهبردهای پیوند آموزش عالی با نیازهای بازار کار. علوم تربیتی، مجله پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، بهار و تابستان 1383، شماره 31 و 32 (علمی-پژوهشی)
25.قانعی راد، محمدامین(1383). توسعه ناموزون آموزش عالی: بیکاری دانش‌آموختگان و مهاجرت نخبگان. علوم اجتماعی. مجله رفاه اجتماعی، زمستان 1383، شماره 15(علمی-پژوهشی)
26.رضایی، عبدالعلی(1388). درنگ و درایتی پیرامون تحلیل جامعه‌شناختی و تبیین مفهومی پیوست فرهنگی. نامه پژوهش فرهنگی، سال دهم، دوره سوم، شماره پنجم، بهار 1388
27. نقشه مهندسی فرهنگی کشور؛ دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، 1392
 
28. Vanclay, Frank(2003). International principles for social impact assessment. Impact Assessment and Project Appraisal
29. Alzyoud, sukaina and Bani-Hani, Kamal(2016). social responsibility in higher education institutions: Application case from the middle east. Faculty of nursing and medicine. Hashemite university. 27 August 2016
30. Schneller, Chripa and Thoni, Erich(2011). Universities and their social responsibilities. June 2011, 2nd Asia-Europe Education Workshop
31. Kvasničková, Lucie and Kvasnička, Roman(2014). Social Responsibility of Higher Educational Institutions – The Comparison of the View of Students and Potential students. Czech University of Life Sciences Prague
32. Antonia Eastman, Julia(2007). Higher Education Management and Policy. Journal of the Programme on Institutional Management in Higher Education
 
33. Hosseinzadeh, Ramezan and Yaghoubi, Nour-Mohammad(2016). The Effect of Structural Changes in Higher Education Sector on Regional Output (Case study: Sistan and Baluchestan Province). Iran. Econ. Rev. Vol. 20, No.1. pp. 21-31
34. Tremblay, Karine and Lalancette, Diane and Roseveare, Deborah(2012). Assessment of Higher Education Learning Outcomes. Feasibility Study Report, Volume 1 – Design and Implementation
35. Calman, Lynn(1967). What is Grounded Theory? School of Nursing, Midwifery and Social Work
36. Portella, Eduardo(1991). The Role of Higher Education in Society: Quality and Pertinence. 2nd UNESCO- Non-Governmental organizations Collective Consultation on Higher Education Paris, 8-11 April 1991
37. Ahmad, Kamal and E.Bloom, David(2000). Higher Education in Developing Countries: Peril and Promise. Published for the Task Force on Higher Education and Society by the World Bank
 
38. McKenna, Sioux(2013). The Aims of Higher Education. The Council on Higher Education (CHE)
39. Weber, Luc and Bergan, Sjur(2005). The public responsibility for higher education and research. Council of Europe Publishing