گونه‌شناسی اشتغال زنان در عصر نبوی؛ پژوهشی در تاریخ و سیره اجتماعی

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسنده

دانشجوی کارشناسی ارشد، تاریخ اسلام، دانشگاه الزهرا

چکیده

بسیاری از افراد و مکاتب تصور کرده و می‌کنند که کار زن در تاریخ اجتماعی فرهنگی اسلام منحصر به محیط خانه و خانه‌داری است و احیاناً حضور در برخی شرایط و موقعیت‌های سیاسی مانند جنگ، مناسک حج و بیعت نیز وجود داشته است، که عرفاً اشتغالی در پی ندارد. تفحص دقیق در سیره و تاریخ‌نگاری‌های معتبر و گونه‌شناسی اشتغال زنان در سیره نبوی به خوبی بیان می‌کند که اگرچه کار طاقت‌فرسا و مقرون به صرفه زن در خانه برای تقویم نهاد خانواده و پویایی جامعه بسیار مهم وحساس است اما اشتغال او منحصر به این ساحت نمی‌شود. این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی و با هدف شناخت گونه‌های شغلی زنان در عصر نبوی که در سیره ایشان هم تبلور داشته است به بررسی نهاد کار زنان در سیره نبوی می‌پردازد و دستاورد آن احصاء و اثبات حضور زنان در مشاغل اقتصادی، هنری، فرهنگی، کشاورزی، پزشکی و نظامی و تنوع در این حضور می‌باشد که طبعاً شرایط فرهنگی اجتماعی صدر اول اسلام را نیز نمایاند چرا که جامعه و عرف این اشتغال را تأیید کرده و مدیریت می‌کرده است. ضمناً اشتغال زنان با رویکرد اجتماعی و نه چندان اقتصادی بوده است.

کلیدواژه‌ها

آئینه‌وند، صادق (1384). زن در توسعه و سیاست. مجله پیام زن، 3(3).
آئینه‌وند، صادق (1391). سی سال با تاریخ (مجموعه مقالات). تهران: کتاب توت.
ابن ابی الحدید، عبدالحمیدبن هبة‌الله (بی‌تا). شرح نهج‌البلاغه. قم: دار الکتب العلمیه.
ابن اثیر، علی بن محمد (1390ق). اسدالغابه. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ابن حجر  عسقلانی، احمد بن علی (1426ق). الاصابه. بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابن سعد، محمد (بی‌تا). الطبقات الکبری. بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابن شعبه، حسن (1382). تحف العقول. قم: آل علی.
ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (1383ق). البدایه و النهایه. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
ابن هشام، عبد الملک (1413ق). السیرة النبویه. تصحیح مصطفی السقا و دیگران، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
امین مجد، زهرا (1395). الهیات جنسیتی. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
براون، ادوارد (1337). تاریخ طب اسلامی. ترجمه مسعود رجب نیا، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
جوادی آملی، عبدالله (1378). زن در آیینه جلال و جمال. قم: دار الهدی.
خطیب بغدادی، احمد بن علی (بی‌تا). تاریخ بغداد. بیروت: دار الکتاب العربی.
شهید اول، محمد بن مکی (بی‌تا). الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
طباطبایی، محمد حسین (بی‌تا). المیزان. قم: اسماعیلیان.
طبرانی، ابی‌القاسم سلیمان بن احمد (1404ق). المعجم الکبیر. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
طبری، محمد بن جریر (بی‌تا). تاریخ الرسل والملوک. بی‌جا: بی‌نا.
طوسی، محمد بن حسن (1376). التهذیب الاحکام. تهران: نشر صدوق.
عفیفی، عبداللّه (1932م). المرأه العربیه فی جاهلیتها و اسلامها. بی‌جا: المعارف و مکتبتها بمصر.
قنوجی بخاری، محمد الصدیق (1981م). حسن الأسوة بما ثبت من الله و رسوله. بیروت: مؤسسه الرساله.
کحاله، عمر رضا (1984م). اعلام النسا فی عالم العرب و الاسلام. بی‌جا: مؤسسه رساله.
کلینی ، محمد بن یعقوب (بی‌تا). فروع کافی. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
مبیض، محمدسعید (1421ق). موسوعة حیاه الصحابیات. سوریه، مکتبة الغزالی.
محلاتی، ذبیح‌الله (1369ق). ریاحین الشریعه. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
محمدی ری‌شهری، محمد (1381). میزان الحکمه. قم: دار الحدیث.
نوری ، حسین بن محمدتقی (1415ق). مستدرک الوسائل. قم: مؤسسه آل البیت، لاحیاء التراث.
واقدی، محمد (1405ق). المغازی. قم: نشر دانش اسلامی.
یعقوبی، احمد بن اسحاق (بی‌تا). تاریخ یعقوبی. نجف: المکتبه الحیدریه.