شاخص‌های توسعه‌ آموزش عالی علوم انسانی

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسنده

فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام.

چکیده

در این مقاله، مفهوم «توسعه‌ آموزش عالی علوم انسانی» به طور دقیق‌تر مفهوم‌سازی و چارچوب‌بندی می‌شود. این مفهوم‌سازی با تدوین پانزده شاخص برای توسعة آموزش عالی علوم انسانی انجام می‌پذیرد. این شاخص‌ها که ذیل سیاست‌گذاری آموزش عالی مطرح می‌شوند، در واقع راهکارهای عملیاتی برای اصلاح سیاست‌گذاری در آموزش عالی علوم انسانی هستند. لزوم حرکت به سمت پژوهش‌های مسئله‌محور، تمرکززدایی، آمایش سرزمینی و توسعه موزون، مهم‌ترین نتایجی هستند که در این شاخص‌ها به آن‌ها پرداخته شده است. شاخص‌ها به روش فراتحلیل و کتابخانه‌ای، به نحوی تنظیم شده‌اند که تمام ابعاد توسعه، از جمله توسعه‌ انسانی، توسعه‌ اجتماعی، توسعه‌ اقتصادی، توسعه ارتباطی و ... در بر گرفته شود و از سوی دیگر، توسعه آموزش عالی، با توسعه سایر بخش‌های جامعه نیز هماهنگ و همراه شود. به عبارت دیگر، اگر آموزش عالی علوم انسانی در همه این پانزده شاخص، به طور هماهنگ ارتقا پیدا کند، تیپ ایده‌آلِ «توسعه آموزش عالی علوم انسانی» رخ داده است. پیش از ورود به مسئله اصلی و ارائه شاخص‌ها، ابتدا به ساختار و کارکرد آموزش عالی، نقش و کارویژه دانشگاه و اقتضائات و ویژگی‌های جامعه علمی می‌پردازیم و این مفاهیم را در حد ضرورت این مقاله چارچوب‌بندی می‌کنیم. سپس تعاریف، ضرورت‌ها و کارکرد علوم انسانی در جامعه امروزی را از چند دیدگاه مختلف مورد بررسی قرار می‌دهیم تا مقدمات لازم برای ورود به هسته اصلی بحث برای خواننده تأمین گردد.  

کلیدواژه‌ها

1. ازکیا، مصطفی؛ دانش‌مهر، حسین؛ احمدرش، رشید(1391). توسعه و مناقشات پارادایمی جدید، تهران: شرکت انتشارات کیهان، جلد اول
2. ذاکر صالحی، غلامرضا(1384). دانشگاه ایرانی، درآمدی بر جامعه‌شناسی آموزش عالی، تهران: انتشارات کویر، چاپ دوم
3. لاورنس نیومن، ویلیام(1389). شیوه‌های پژوهش اجتماعی: رویکردهای کیفی و کمی، ترجمه دکتر حسن دانایی‌فرد و سید حسین کاظمی، تهران: مؤسسة کتاب مهربان نشر، جلد اول
4. قانعی راد، سیدمحمدامین(1334). الگوی چهاروجهی برای ارزیابی توسعه علوم انسانی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی
5. فراستخواه، مقصود(1388). دانشگاه و آموزش عالی؛ منظرهای جهانی و مسئله‌های ایرانی، تهران: نشر نی
6. عزیزی، نعمت‌الله(1383). اشتغال و آموزش عالی: راهبردهای پیوند آموزش عالی با نیازهای بازار کار، علوم تربیتی، مجله پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، شماره 31 و 32.
7. قانعی راد، محمدامین(1383). توسعه ناموزون آموزش عالی: بیکاری دانش‌آموختگان و مهاجرت نخبگان، علوم اجتماعی؛ مجله رفاه اجتماعی، شماره 15.
8. فراستخواه، مقصود(1387). سرگذشت و سوانح دانشگاه در ایران، تهران: رسا
9. صالحی، ابراهیم(1383)، دیدگاه‌های نظری توسعه آموزش عالی، روان‌شناسی؛ دانشور رفتار؛ سال یازدهم، دوره جدید، شماره 5.
10. قلی‌قورچیان، نادر؛ آراسته، حمیدرضا؛ جعفری، پریوش(1383)، دایرة‌المعارف آموزش عالی، با همکاری جمعی از مؤلفان، تهران: بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی، جلد اول
11. دادمرزی، سیدمهدی(1377). واژه‌نامه نظام آموزش عالی کشور، دبیرخانه مجمع گروه‌های معارف اسلامی، چاپ اول
12. حسن‌زاده، رمضان(1385). بررسی نقش آموزش عالی و دانشگاه در پیشرفت اجتماعی و اقتصادی زنان، اصفهان، دانش و پژوهش در علوم تربیتی.
13. اسلامی، سعید(1386). نیروی انسانی شاغل در ایران و جایگاه فارغ‌التحصیلان نظام آموزش عالی، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 245 و 246.
14. رضایی، عبدالعلی(1388). درنگ و درایتی پیرامون تحلیل جامعه‌شناختی و تبیین مفهومی پیوست فرهنگی، نامه پژوهش فرهنگی، سال دهم، دوره سوم، شماره پنجم.
15. فراستخواه، مقصود(1394). تجربه‌های زیسته و ادراک‌شدة دانشجویان؛ مطالعة موردی یک دانشگاه ایرانی، تهران: فصلنامه انجمن آموزش عالی ایران، سال هفتم، شماره دوم.
16. Vanclay, Frank(2003). International principles for social impact assessment; International Principles For Social Impact Assessment, Impact Assessment and Project Appraisal
17. sukaina Alzyoud and Kamal Bani-Hani(2016). social responsibility in higher education institutions: Application case from the middle east,  Faculty of nursing and medicine. Hashemite university.27 August
18."Universities and their social responsibilities"; Chripa Schneller and Erich Thoni; June 2011; 2nd Asia-Europe Education Workshop.
19. "Social Responsibility of Higher Educational Institutions – The Comparison of the View of Students and Potential students", Lucie Kvasničková Stanislavská, Roman Kvasnička, Kateřina Kuralová, Klára Margarisová, Czech University of Life Sciences Prague, 2014
20. "Higher Education Management and Policy"; Julia Antonia Eastman; Journal of the Programme on Institutional Management in Higher Education, 2007
21. "The Effect of Structural Changes in Higher Education Sector on Regional Output (Case study: Sistan and Baluchestan Province)"; Ramezan Hosseinzadeh anh Nour-Mohammad Yaghoubi, Iran. Econ. Rev. Vol. 20, No.1, 2016. pp. 21-31
22. "Assessment of Higher Education Learning Outcomes"; Karine Tremblay, Diane Lalancette, Deborah Roseveare; Feasibility Study Report; Volume 1 – Design and Implementation, 2012
23. " What is Grounded Theory?"; Lynn Calman; School of Nursing, Midwifery and Social Work, 1967
24. "The Role of Higher Education in Society: Quality and Pertinence"; Professor Eduardo Portella; 2nd UNESCO- Non-Governmental organizations Collective Consultation on Higher Education Paris, 8-11 April 1991
25. "Higher Education in Developing Countries: Peril and Promise"; Kamal Ahmad and David E.Bloom; Published for the Task Force on Higher Education and Society by the World Bank, 2000
26. "The Aims of Higher Education"; Sioux McKenna; The Council on Higher Education (CHE), 2013
27. "The public responsibility for higher education and research"; Luc Weber and Sjur Bergan; Council of Europe Publishing, 2005