پژوهش‌نامه فرهنگ و رسانه (نامه فرهنگ و ارتباطات)
دلالت‌های راهبردی ارتباطات میان‌فرهنگی برای همگرایی اسلامی با تأکید بر راهپیمایی اربعین
نوع مقاله : مقاله ترویجی
نویسنده
پژوهشگر جغرافیای فرهنگی و مدرس دانشگاه
چکیده
امکان و ظرفیت‌های پیاده‌روی عظیم اربعین به مثابه یک آیین و منسک معنوی را می‌توان از زوایای مختلف مورد مداقه قرار داد. در سال‌های اخیر به دلیل حضور گسترده زائران اربعین در عراق و آثار و پیامدهای جهانی آن به مثابه یک پدیده آیینی عظیم، توجه اندیشمندان حوزه‌های جامعه‌شناسی دین، علوم ارتباطات، مطالعات فرهنگی، مطالعات تاریخی و تمدنی به این موضوع جلب شده و با رویکردهای اجتماعی، ارتباطی، فرهنگی و تمدنی به ظرفیت‌های آن پرداخته‌اند. در این راستا، به دلیل تماس فرهنگی زائران کشورهای مختلف جهان اسلام و از فِرق مختلف و برخی ادیان در این آیین مشترک معنوی، مسئله ارتباطات میان‌فرهنگی یکی از مسائل برجسته به شمار می‌آید. لذا این سؤال مطرح می‌شود که چه راهبردها و سازوکارهایی برای تقویت همگرایی و تسهیل ارتباطات میان‌فرهنگی زائران ایرانی و عراقی وجود دارد؟ در این راستا نقش گروه‌ها و نهادهای فرهنگی و سیاست‌گذاری نسبت به تحقق این امر مهم شایان توجه است. این مقاله با تمرکز بر ارتباطات میان‌فرهنگی در پی تبیین سیاست‌های مهم و اثرگذار در افزایش همگرایی میان‌فرهنگی میان ملت‌ها در راهپیمایی اربعین می‌باشد. با استفاده از نظریه تطابق میان‌فرهنگی سازوکارهایی مانند گفتگوی همدلانه، پذیرایی از میهمانان سایر کشورها، ارتباطات غیرکلامی و نظایر آن بر تقویت ارتباطات میان‌فرهنگی ملت‌های حاضر در اربعین در قالب‌های همگرایی، فرهنگ‌پذیری، تنظیم و اتحاد می‌افزاید و بر کیفیت ارتباطات آنها مطلوبیت می‌بخشد و لذا حضور سالانه میلیون‌ها زائر با تمایزات هویتی در امر مشترک آیینی و مذهبی، بیانگر بسط تمدنی از طریق مناسبات انسانی و ارتباطات میان‌فرهنگی در راهپیمایی اربعین حسینی (علیه‌السلام) خواهد بود.
کلیدواژه‌ها
- قرآن کریم
- اسلامی تنها، اصغر؛ غمامی، سیدمحمدعلی (1395). هم‌شناسی فرهنگی؛ الگوی قرآنی ارتباطات میان فرهنگی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
- امام خمینی، 1410 ق. الـرسائل تشمل علی مباحث اللضرار و استصحاب و التعادل و الترجیح و الاجتهاد و التقلید والتقیة، قم: نشر اسماعیلیان.
- امین ورزلی، محسن (1395). پیاده‌روی اربعین به مثابه ارتباطات آیینی شیعه، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد پیوسته، دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق علیه‌السلام.
- بشیر، حسن و دیگران (1397). مطالعات میان‌فرهنگی، جلد اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
- بشیر، حسن و شعاعی شهرضا، محمدحسین (1397). ارتباطات میان فرهنگی و گفت‌وگوی بین ادیان: مطالعه موردی سه مؤسسه در انگلستان، دو فصلنامه علمی پژوهشی دین وارتباطات، سال 29، شماره اول.
- بشیر، حسن و روحانی، محمدرضا (1388). نظریه هم‌فرهنگی و گروه‌های هم‌فرهنگ: مطالعه مناسبات مسلمانان در آمریکا، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، تابستان 1388، دوره 2، شماره 2 (پیاپی 6).
- بهمن نژاد، آرشام (1398). سفرنامه عراق.
- بیگ‌زاد، روح‌اله و حق‌پناه، جعفر(1397). بررسی ارتباطات میان‌فرهنگی کردهای ایران با اکراد شمال عراق، مرکز مطالعات راهبردی روابط فرهنگی، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، سال چهارم، شماره نهم.
- پژوهشکده تحقیقات اسلامى، جنبش‌ها و نهضت‌هاى سیاسى اسلام معاصر، قم: زمزم هدایت.
- دورکیم، امیل (1383). صور بنیانی حیات دینی، ترجمه باقر پرهام. تهران: نشر مرکز.
- شاکریان، حمیدرضا (1390). چرا دین؟ چرا اسلام؟ چرا تشیع؟، قم: دفتر نشر معارف.
- عمیدزنجانی، عباسعلی (1361). بنیادهای ملیت در جامعه ایده‌آل اسلامی، واحد تحقیقات اسلامی، تهران: ایران.
- فرقانی، محمدمهدی (1396). رسانه‌ها و ارتباطات میان‌فرهنگی بین جهان ایرانی و جهان عربی، مجله مطالعات روابط فرهنگی بین‌المللی، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، سال دوم، شماره اول.
- گادیکانست، ویلیام، بی (1396). نظریه‌پردازی درباره ارتباطات میان‌فرهنگی، ترجمه دکتر حسن بشیر و همکاران، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
- مرندی، محمدرضا(1388)، مجموعه مقالات دومین همایش مردم سالاری دینی، ج 1، تهران: دفتر نشر معارف.
- مطهری، مرتضی (1358). مجموعه آثار استاد شهید مطهرى، جلد 25.
- نصر، حسین (1382). آرمان‌ها و واقعیت‌های اسلام، ترجمه انشاءا... رحمتی، تهران: جامی.
- شریف‌الرضى، محمدبن‌حسین؛ نهج‌‌البلاغه، قم: دارالهجره.
- یکتا، حسن (1381). جنگ ایران و عراق: اختلافات تاریخی، نشریه زمانه، شماره یک.
- یوسفی، علی و ورشوئی، سمیه (1388). سفر زائرین خارجی به مشهد و تأثیر آن بر ارتباطات میان‌فرهنگی اجتماعات شیعی، فصلنامه انجمن ایرانی فرهنگی و ارتباطات، سال ششم، شماره 18.
- یوسفیان، نعمت ا... (1379). شخصیت و دیدگاه‌هاى فقهى امام خمینى، قم: مرکز تحقیقات اسلامى.
- Gudykunst, William, 2005 ,Theorizing about Intercultural Communication, Sage Publications.
', './data/lcc/coversheet/341590748475.png'))