بررسی اثرات فرهنگی-اجتماعی اسراف در بخش دولتی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق ع

2 دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه امام صادق ع

چکیده

یکی از مهم‌ترین کلیدواژه‌های قرآنی، اسراف است. این عمل از منظر قرآن و روایات آن‌چنان قبیح به شمار می‌رود که مطابق با آن، مسرفین از دایره محبت خداوند خارج گشته‌اند. اگرچه تاکنون پژوهش‌های بسیاری، اثرات فرهنگی-اجتماعی اسراف در حوزه فردی را برشمرده‌اند، توجه به آثار اسراف در بخش دولتی (حوزه اختیارات حکومت)، کمتر مورد توجه واقع شده است. این مقاله ضمن ارائه تعریفی از اسراف بر اساس آموزه‌های دینی و بررسی مواردی از آن در بخش دولتی ایران، با استفاده از داده‌های کتابخانه‌ای و روش توصیفی-تحلیلی به بررسی اثرات فرهنگی-اجتماعی اسراف در این بخش پرداخته است.
نتایج این تحقیق نشان می‌دهد بروز شکاف فرهنگی-اجتماعی در جامعه و رواج فرهنگ مصرف‌گرایی، عدم استفاده صحیح از مواهب خدادادی و بروز فرهنگ ناسپاسی در جامعه، رسوخ فرهنگ خام‌فروشی در لایه مدیریتی کشور و سرریز آن در فرهنگ مردمی و از بین رفتن توازن اجتماعی و بروز فقر در جامعه از جمله مهم‌ترین اثرات اجتماعی-فرهنگی اسراف در بخش دولتی است.

کلیدواژه‌ها

  1. ابن اثیر، عزالدین(بی‌تا)، الکامل فی التاریخ، بیروت، لبنان.
  2. امیری، هادی؛ شهنازی، روح الله و دهقان شبانی، زهرا(1391)، اقتصاد بخش عمومی، تهران: سازمان سمت، ج1، چاپ اول.
  3. بیدآباد، بیژن(1387)، اسراف و اخلاق اقتصاد، مجله بانک و اقتصاد، شماره 94.
  4. توکلی، احمد(1386)، با طرح‌های ناتمام عمرانی چه کنیم؟، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، دوره 7، شماره 3.
  5. تمیمى آمدى، عبدالواحدبن‌محمد(1410ق)، غررالحکم و درر الکلم، به تصحیح سید مهدى رجائى، قم: نشر دارالکتاب الإسلامی.
  6. جهانیان، ناصر(1391)، اصلاح الگوی مصرف از منظر اقتصادی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی،
  7. خلیلیان اشکذری، محمجمال(1384)، شاخص‌های توسعه اقتصادی از دیدگاه اسلام، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحمةالله‌علیه.
  8. درخشان، مسعود(1393)، قراردادهای نفتی از منظر تولید صیانتی و ازدیاد برداشت: رویکرد اقتصاد مقاومتی، دوفصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات اقتصاد اسلامی، سال ششم، شماره دوم، پیاپی  12، صص 7-52.
  9. راغب اصفهانی، حســین‌بن‌محمد(1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، (ســرف.) تحقیق صفوان عدنان داودی، دمشــق-بیروت: دارالعلم، الدارالشامیه، چاپ اول.

10. رجایی، سیدمحمدکاظم و معلمی، سیدمهدی(1394)، درآمدی بر مفهوم عدالت اقتصادی و شاخص‌های آن، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحمه‌الله، چاپ اول.

11. سجادیان، سید ابراهیم(1396)، نقش دولت در مدیریت مصرف با تأکید بر اجرای سیاست‌های اصلاح الگوی مصرف، استاد راهنما دکتر محمدعلی فریدونی، دانشگاه آزاد اسلامی.

12. شاکری، عباس(1395)، مقدمه‌ای بر اقتصاد ایران، تهران: انتشارات رافع، چاپ اول.

13. صدر، سیدمحمدباقر(1394)، اسلام راهبر زندگی، مکتب اسلام، رسالت ما، ترجمه: مهدی زندیه، قم: پژوهشگاه علمی تخصصی شهید صدر (انتشارات دارالصدر)، چاپ دوم.

14. صدر، سیدمحمدباقر(1393)، اقتصاد ما، ج 1، ترجمه: سید محمدمهدی برهانی، قم: پژوهشگاه علمی تخصصی شهید صدر (انتشارات دارالصدر)، چاپ اول.

15. صدر، سیدمحمدباقر(1393)، اقتصاد ما، ج 2، ترجمه: سید ابوالقاسم حسینی ژرفا، قم: پژوهشگاه علمی تخصصی شهید صدر (انتشارات دارالصدر)، چاپ اول.

16. عزتی، مرتضی(1388)، اصلاح الگوی مصرف، تهران: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات بسیج.

17. مازندرانی، محمدصالح(1382ق)، شرح اصول کافی، بیروت: دارالحیاءالتراث العربی.

18. مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست شرکت ملی پالایش و پخش، آشنایی با فلر، تهران: انتشارات روابط عمومی شرکت ملی پالایش و پخش، 1391

19. موسوی کاشمری، سیدمهدی(1388)، پژوهشی در اسراف، قم: مؤسسه بوستان کتاب، چاپ پنجم.

20. نراقی، مولی احمد‌بن‌محمدمهدی(1417ق)، عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام، قم: ‌انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیة قم.

21. یوسفی، احمدعلی؛ کریمی، علی‌اکبر و فراهانی فرد، سعید(1397)، توزیع عادلانه انفال و منابع عمومی (مطالعه موردی هدفمندی یارانه‌ها)، مجله معرفت اقتصاد اسلامی، شماره 19، صص 56-82.