تحلیل بازنمایی مطبوعات از عوامل مؤثر بر طلاق؛ مورد مطالعه: صفحات اجتماعی روزنامه ایران در سال 1396

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتر فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق ع

2 دانشجوی کارشناسی ارشد معارف اسلامی و علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق ع

3 هیات علمی دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق ع

چکیده

آسیب‌های اجتماعی در جامعه ایرانی تحت تأثیر عوامل مختلفی شکل می­گیرد. مردم عادی معمولا به چندبعدی بودن عوامل مؤثر بر آسیب‌های اجتماعی توجه نمی­کنند. طلاق یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی در جامعه ایران اسلامی است و مطبوعات به عنوان یکی از عناصر مهم در جهت­دهی به ذهنیت مردم محسوب می‌شوند. مسئله این پژوهش، تحلیل بازنمایی عوامل مؤثر بر طلاق به مثابه یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی در مطبوعات ایرانی است و روش آن، تحلیل محتوا است. بدین منظور، تمامی صفحات اجتماعی روزنامه ایران در سال 1396 با روش تحلیل محتوای کیفی عرفی مورد بررسی قرار گرفت. بر­اساس نتایج این پژوهش اگر به متن بازنمایی شده در صفحات اجتماعی روزنامه رجوع کنیم، عوامل فرهنگی‌ای چون عدم مهارت گفت‌وگو، تغییر دیدگاه‌ها نسبت به گذشته، دخالت خانواده‌ها، عدم تفاهم و سازش، عدم مهارت زندگی کردن، عدم مهارت تعامل با همسر، عدم سواد ارتباطی، عدم فرهنگ زندگی سالم، اختلافات زناشویی، نزاع‌های خانوادگی، رواج فرهنگ غربی، کمرنگ شدن فرهنگ ایرانی، عدم تفاهم خانوادگی و فضای مجازی سهم اصلی را در ایجاد طلاق دارد؛  در مجموع می­توان به ترتیب از عوامل فرهنگی، جامعه­شناختی، روان­شناختی، سیاستی و اقتصادی به عنوان مهم‌ترین عوامل بازنمایی شده مؤثر در طلاق در صفحات اجتماعی روزنامه ایران نام برد. 

کلیدواژه‌ها

  1. ادیب حاج باقری، محسن؛ پرویزی، سرور و صلصالی، مهوش(1386)، روش‌های تحقیق کیفی، تهران: بشری.
  2. امیری، فاطمه(1393)، بررسی نقش رسانه‌ها در فرهنگ‌سازی برای کاهش آسیب‌های اجتماعی منجر به طلاق، همایش منطقه‌ای آسیب‌شناسی پدیده طلاق.
  3. بلالی، طیبه و شامحمدی، اعظم(۱۳۹۳)، طلاق و تأثیرات روان‌شناختی آن بر زنان، همایش منطقه‌ای آسیب شناسی پدیده طلاق، سقز: دانشگاه آزاد اسلامی.
  4. پیشوایی، ملیحه؛ عطایی، وحید و پیشوایی، زینب(۱۳۹۳)، بررسی طلاق، علل و راهکارهای کاهش آن، همایش منطقه‌ای آسیب‌شناسی پدیده طلاق، سقز: دانشگاه آزاد اسلامی
  5. جعفری هرندی، رضا؛ نصر، احمدرضا و میرشاه جعفری، ابراهیم(1387)، «تحلیل محتوا روشی پرکاربرد در مطالعات علوم اجتماعی، رفتاری و انسانی، با تأکید بر تحلیل محتوای کتاب‌های درسی»،  روش‌شناسی علوم انسانی حوزه و دانشگاه، شماره 55.
  6. رسولی، مهستی و آشتیانی، زهرا(1390)، تحلیل محتوا با رویکرد کتب درسی، تهران: جامعه‌شناسان.
  7. ساروخانی، باقر(1376)، «مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی خانواده»، چاپ هشتم، تهران: انـتشارات‌ سـروش‌.
  8. شریف‌آذر، جمال و شادجو، علی‌اصغر(1393)، تأثیر رسانه‌ها بر طلاق، همایش منطقه‌ای آسیب‌شناسی پدیده طلاق.
  9. شهابی، سیدسلام و محمدپور، عادل(1398)، تأثیر استفاده از رسانه‌های جمعی بر گرایش زوجین به طلاق در شهر بانه «مطالعه موردی زوجین 45-18 ساله شهرستان بانه»، همایش ملی پژوهش‌های نوین در علوم رفتاری و مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

10. عبدالهی خلج، محسن و کبودی، امین(1397)، نقش رسانه‌های جمعی در پیشگیری از گسترش طلاق، مدیریت رسانه، پیاپی 43.

11. علوی مقدم، نرجس(1394)، بررسی علت شناختی طلاق توافقی از دیدگاه نابرابری و برابری اجتماعی در بین زوج‌های منطقه14تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی.

12. عنایت، حلیمه؛ زارع، صادق و نجفی اصل، عبدالله(1392)، بررسی عوامل مؤثر بر طلاق زودهنگام در بین جوانان شهری شهر بوشهر(مقایسه دو گروه افراد طلاق گرفته و متأهل طلاق نگرفته)، مجله پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، شماره 3.

13. قاسمی، علی محمد(1395)، بازخوانی برخی از علل و عوامل طلاق با تأکید بر رسانه ملی، تهران: پژوهش‌های اسلامی رسانه.

14. کاملی‌، جواد‌ (1386‌)، «بررسی‌ توصیفی علل و عوامل‌ مؤثر‌ بر بروز آسیب‌های اجتماعی طلاق در جامعه ایران با توجه به آمار و اسناد موجود»، فصلنامه دانـش‌ انـتظامی‌، سال‌ نهم، شماره سـوم.

15. کرمی بساطی، احسان و ابدالی، مهرداد(۱۳۹۵)، طلاق و تأثیر آن بر خانواده، اولین همایش ملی آینده پژوهی، علوم انسانی و امنیت اجتماعی، لرستان: دفتر تحقیقات کاربردی.

16. کریمی، سحر(۱۳۹۵)، بررسی جنبه‌های مختلف طلاق در جامعه، ماهنامه پژوهش ملل، 1(5).

17. گلشن، صیاد(1372)، «بررسی طلاق و عوامل اجتماعی- جمعیت‌شناسی مؤثر بر آن در سال‌های 70-64»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه تهران.

18. گود، ویلیام، جی(1948‌)، «خانواده و جـامعه»، تـرجمه ویدا ناصحی، تهران: بنگاه نشر و ترجمه کتاب.

19. گیدنز، آنتونی(1378)، «سیاست، جامعه‌شناسی و نظریه اجتماعی»، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.

20. مهدی‌زاده، سیدمحمد(1395)، نظریه‌های رسانه؛ اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی، (چاپ دوم)، تهران: همشهری.

21. هاشمی، محمدساجد و فرخی، میثم(1394)، بازنمایی «نگرش مردم به روحانیت» در سینمای ایران ؛ (مورد مطالعه: سه فیلم زیرنورماه، مارمولک، و طلا و مس)، فصلنامه رسانه و فرهنگ، شماره 1.

22.Spector, M. (1985) The social science encyclopedia: A .kuper and j. kuper editor.PP 285-290‌.

23.Hall, S. & Jhally, s. (2007). Representation & the Media, Northampton, MA: Media Education

24.Foundation.

25.Hall, S. (1997). "The Work of Representation", In Cultural Representation and Signifying Hsieh, Hsiu-Fang and Sarah E.Shannon (2005). Three Approaches to Qualitative Content

26.Mayring, Philipp (2000). Qualitative Content‌ Analysis‌, Qualitative‌ Social Research, Volume 1.No 2, 2000.