بررسی نقش سواد رسانه‌ای در حکمرانی

نوع مقاله : مقاله مروری

نویسنده

استادیار گروه علوم اجتماعی دانشکده علوم انسانی دانشگاه ولایت

چکیده

امروزه رسانه‌ها نقش مهمی در توسعه جامعه مدنی و حکمرانی دارند. در این بین داشتن مهارت نقد و تحلیل پیام‌های رسانه‌ای اهمیت بسزائی در تقویت حوزه و گفتگوی عمومی دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش سواد رسانه‌ای در حکمرانی انجام شده است. روش پژوهش حاضر کتابخانه‌ای و ابزار گردآوری داده‌ها هم فیش‌برداری الکترونیکی بوده است. تحلیل داده-ها به صورت اسنادی انجام شد. به صورت بر اساس نتایج پژوهش، شش نقش عمده می‌توان برای سواد رسانه‌ای در حکمرانی در نظر داشت: نقش اول، ارتقای شهروندی فعال و آگاه است؛ چون سواد رسانه‌ای مهارت‌هایی نظیر تفکر انتقادی، حل مساله، استقلال شخصی و مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی به افراد می‌دهد. این مهارت‌ها زمینه مشارکت، کمپین‌سازی و حضور در تصمیم‌سازی‌ها و فشار بر آن‌ها را تسهیل می‌کند. نقش دوم سواد رسانه‌ای، تقویت حوزه عمومی است؛ حوزه عمومی محل حضور کنشگران مختلف اجتماعی است که در آن افراد به منظور مشارکت در مباحث باز و علنی گردهم می‌آیند. تاثیرگذاری سواد رسانه‌ای در بُعد سوم بر ارتقای حقوق شهروندی است؛ از آن‌جائی که حقوق شهروندی شامل حقوق سیاسی، اجتماعی و پایه‌ای است سواد رسانه‌ای این قابلیت و قدرت را دارد که این حقوق را از حاکمیت مطالبه‌گری نموده و بر تصمیم‌سازی تاثیرگذار باشد. در بُعد چهارم، سواد رسانه‌ای نوعی پرسش‌گری است که حاکمیت را ملزم به پاسخگوئی می‌نماید. در بُعد پنجم، سواد رسانه‌ای نقش مهمی در توسعه جامعه مدنی و نقد عملکرد حکومت و تشکیل نهادهای مدنی دارد. در بُعد ششم سواد رسانه‌ای بر ایجاد فضای نقد و گفتگوی عمومی تاثیرگذار است.

کلیدواژه‌ها

بوستانی, مهدی, پولادی, کمال. (1396). بررسی عناصر تشکیل دهنده حوزه عمومی‌در اندیشه هابرماس. فصلنامه تخصصی علوم سیاسی, 13(38), 21-42. doi: PSQ-1706-1147
دارابی, علی. (1395). ارتقای سواد رسانه‌ای و تأثیر آن بر تقویت توسعه سیاسی در جامعه ایرانی. پژوهش‌های ارتباطی, 23(86), 63-83. doi: 10.22082/cr.2016.21007
سرافراز، حسین (1390).  آموزش سواد رسانه ای خلاقیت و نقادی شهروندان در فرهنگ رسانه ای امروز، سمینار رسانه و آموزش شهروندی، تهران، اداره کل آموزشهای شهروندی شهرداری تهران.
کوشکی، امین (1395).  نقش آموزش سواد رسانه‌ای در آموزش شهروندی، دومین همایش ملی رسانه، ارتباطات و آموزش های شهروندی، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق.
ملکی، امیر، حیدری، یحیی، حاجی مظفری، سارا (1393). شهروندی و سواد رسانه‌ای بررسی رابطه وضعیت شهروندی و سواد رسانه‌ای در بین شهروندان زنجانی. دوفصلنامه پژوهشنامه توسعه فرهنگی اجتماعی‌1(1), 92-108.
موسوی ندوشن, فاطمه السادات, موسوی, ستاره, نیلی احمدآبادی, محمدرضا. (1393). بررسی میزان سواد سیاسی و اجتماعی شهروندان بزرگسال شهر اصفهان. جامعه شناسی کاربردی, 25(2), 49-60.
نواح، عبدالرضا؛ حزباوی، عزیز؛ رستگاری، سمیه (1398). پیامدهای جامعه شناختی سواد رسانه ای بر آگاهی از حقوق شهروندی و دموکراسی خواهی. مطالعات رسانه‌‌های نوین. 5 (18): 228-203. 
Araral, Eduardo. Wand, Yahua (2013). Water Governance 2.0: A Review and Second Generation Research Agenda. Water Resource Manage (2013) 27:3945–3957 DOI 10.1007/s11269-013-0389-x.
Bevort, E., Frau-Meigs, D., Jacquinot-Delaunay, G., & Souyri, C. (2012). From Grunwald to Paris towards a Scale of Change? In U. Carlsson, S. Tayie, G. Jauinot-Delaunay & J. M. Perez Tornero (Eds.) Empowerment though Media Education—an Intercultural Dialogue. Goteborg, Sweden: Nordicom.
Bird, W. (2008). Why media monitoring matters for democracy and good governance. Presented at the Workshop on Access to Information, Media and Accountability. Dar-es-Salaam March 6, 2008. Retrieved November 26, 2008, from http:// siteresources.worldbank.org/PSGLP/Resources/ WilliamBirdGoodgovernancePPT.pdf 
Clarke, A., Margetts, H. (2014). Governments and Citizens Getting to Know Each Other? Open, Closed, and Big Data in Public Management Reform. Policy and Internet, 6(4): 393-417.
Dixit, A. (2009), “Governance, Institutions and Economic Activity”, American Economic Review, Vol. 99, No. 1.  
Hasebrink, Uwe (2012). The Role of the Audience within Media Governance: The Neglected Dimension of Media Literacy. Media studies. 3 (6). 
Limberg, L.  (2012). Three theoretical perspectives on information literacy. Human IT, Vol. 11. No. 2. 93-130
Mallawaarachchi, Chammika (2015). Impacts of media literacy to enhance right to know and access to information: democracy perspective. International Journal of Scientific and Research Publications. 5(11). ISSN 2250-3153.
Martinsson, Johanna (2009). The Role of Media Literacy in the Governance Reform Agenda. Communication for Governance and Accountability Program (CommGAP). the world Bank.
Miller, R. (2015). Learning, the Future, and Complexity. An Essay on the Emergence of Futures Literacy. European Journal of Education, Vol. 50. No. 4. 513-523.
Neto, Susana (2016).Water governance in an urban age. Utilities Policy. Volume 43, Part A, Pages 32-41.
Olson, Ann C. (2008). The Role of Media-Support Organizations and Public Literacy in   Strengthening Independent Media Worldwide. Washington, DC: Center for International Media Assistance, National Endowment for Democracy. Retrieved August 5, 2008 from http://www.ned.org/cima/ CIMA-Media_Support_Organizations_and_Media_Literacy-Report.pdf. 
Pahl-Wostl Claudia (2019).The role of governance modes and meta-governance in the transformation towards sustainable water governance. Environmental Science & Policy. Volume 91, Pages 6-16.
Perez Tornero, J. M. & Varis, T. (2011). Media Literacy and New Humanism. UNESCO Institute for Information Technologies in Education, Moscow.
Potter, W.James. (2005). Media Literacy. Sage Publications. Begum, Dilara. (2012). "Promoting Media and Information Literacy: A Case Study of Bangladesh Public Sector" Paper presented at the International Conference on Media and Information Literacy for Knowledge Societies, Moscow, Russian Federation.
Rogers, P and Hall, A (2003)"Effective Water Governance", Global Water Partnership Technical Committee, Background Paper no.7.
Simplice A. Asongu, Nicholas M. Odhiambo, (2019). Governance and social media in African countries: An empirical investigation, Telecommunications Policy, 43 (5): 2019: 411-425. ISSN 0308-5961, https://doi.org/10.1016/j.telpol.2018.10.004.
Taejun Lee, Byung-Kwan Lee, Seulki Lee-Geiller, The effects of information literacy on trust in government websites: Evidence from an online experiment, International Journal of Information Management, Volume 52, 2020, 102098, ISSN 0268-4012,https://doi.org/10.1016/j.ijinfomgt.2020.102098.
Trivedi, H. (2013). Cloud Adoption Model for Governments and Large Enterprises. Master’s Thesis, Massachusetts. Institute of Technology, Cambridge, MA, USA.
Tropp H (2007) Water governance: trends and needs for new capacity development. Water Policy 9(2):19–30. doi:10.2166/wp.2007.137.
Waheed Khan, A. (2008). Media Education, a Crucial Issue in the Building of an Inclusive Knowledge Society. In U. Carlsson, S. Tayie, G. Jauinot-Delaunay & J. M. Perez Tornero (Eds.) Empowerment though Media Education—an Intercultural Dialogue (p. 16). Goteborg, Sweden: Nordicom.
Whitworth, A. (2014). Radical Information Literacy. Reclaiming the Political Heart of IL Movement. Chandos Publishing.
Woodhouse, P., M.Muller (2017).Water Governance—An Historical Perspective on Current Debates. World Development. Volume 92, Pages 225-241.
Yasmin, T., M.A.Farrelly, B.C.Rogers (2018). Evolution of water governance in Bangladesh: An urban perspective. World Development. Volume 109, Pages 386-400.
Zacchetti, M. & Vardakas, P. (2008). A European Approach to Media Literacy. In U. Carlsson, S. Tayie, G. Jauinot-Delaunay & J. M. Perez