پژوهشنامه فرهنگ و رسانه (نامه فرهنگ و ارتباطات)
شکاف دیجیتال و سواد فضای مجازی؛ مفهوم‌پردازی، نسبت‌شناسی و دلالت پژوهی در اسناد سیاستی وزارت آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دکتری مدیریت رسانه دانشگاه آزاد تهران جنوب
چکیده
توسعه ابزارهای فناورانه و رسانه‌ای مبتنی بر بسترهای ارتباطی، سبب ایجاد جوامع جدید با مختصات خاص خود شدند. جوامعی که اندیشمندان ارتباطی از آن به جامعه دیجیتال تعبیر می‌کنند. یکی از مهم‌ترین مختصات این جوامع وجود نابرابری در سطوح مختلف این جوامع نسبت به بهره‌گیری و استفاده از ابزارهای دیجیتالی است که از آن به شکاف دیجیتال تعبیر می‌کنند و راه برد اساسی پر کردن این شکاف دیجیتالی ارتقا سواد دیجیتالی در افراد جامعه خواهد بود. این پژوهش با بهره‌گیری از تحلیل مضمون اسناد سیاسی بالادستی و درونی وزارت آموزش‌وپرورش جمهوری اسلامی ایران (به‌عنوان متولی اصلی تربیت رسمی و عمومی در کشور)، دلالت‌های مربوط به مفهوم سواد دیجیتال را –از حیث این که یکی از عوامل اثرگذار بر کاهش شکاف دیجیتال است- در چهار سطح تجهیز زیرساختی و فناوری، آموزش و آگاه‌سازی، توسعه شبکه‌ای و دسترسی عادلانه و تولید محتوای سالم، استخراج و مورد تحلیل قرار داده است. بر اساس نتایج این پژوهش، اصلی‌ترین موضوع در شکاف دیجیتال، بالا بردن سطح مشارکت افراد در جامعه دیجیتال و ارتقای مهارتی آنان و ایجاد انگیزه و نوآوری برای ایجاد مشارکت در جامعه دیجیتالی است و این امور دلالت بر نقش مؤثر و مهم سواد فضای مجازی در پر کردن شکاف دیجیتال دارند.
کلیدواژه‌ها
- باکینگهام،دیوید(1389).آموزش رسانه‌ای:یادگیری ،سواد رسانه‌ای و فرهنگ معاصر ،ترجمه حسین سرفراز،تهران:دانشگاه امام صادق(ع).
- باهنر، ناصر، مهدی پور، حسین، (1399)، نظریه سیاستی جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با فضای مجازی، رساله دکتری، تهران: دانشگاه امام صادق علیه السلام
- براون، جیمز ای(1385). رویکردهای سواد رسانه‌ای، فصلنامه رسانه ،شماره پیاپی 68.
- پاتر، دبلیوجیمز، (1392)، نظریه سوااد رسانه‌ای، ترجمه ناصر اسدی، محمدسلطانی فر، شهناز هاشمی، چاپ دوم، تهران: انتشارات سیمای شرق.
- چابکی، رامین، باهنر، ناصر، (1393)، تحلیل سواد رسانه‌ای بر اساس مدل ec، مورد مطالعه: سیاست های شورای عالی انقلاب فرهنگی، فصلنامه مطالعات فرفنگ و ارتباطات، سال پانزدهم، شماره 28.
- شریفی، سیدمهدی، کرمی نامیوندی، سجاد (1397)، بررسی ابعاد آموزش سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی در نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی کشور، دو فصلنامه علمی و پژوهشی دین و ارتباطات، سال 25، شماره 54، صص 140-111.
- شکرخواه، یونس، (1385)، سواد رسانه‌ای؛ یک مقاله عقیده ای، فصلنامه رسانه، شماره 68، صص 32-27.
- طلوعی، علی،(1391)، سواد رسانه‌ای؛ درآمدی بر شیوه یادگیری و سنجش، چاپ اول، تهران: دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه ها
- کاظم پوریان، سعید، عبدولی، سمانه (1395)، سواد دیجیتال: راهکاری برای پوشش شکاف دیجیتال و پرورش شهروند دیجیتال، نشریه سیاست نامه علم و فناوری، دوره 6، شماره 4.
- گیدنز، آنتونی؛ (1385)، جامعه شناسی؛ ترجمه منوچهر صبوری؛ تهران: نشر نی
- محمدپور، احمد (1392). روش تحقیق کیفی ضد روش: منطق و طرح در روش‌شناسی کیفی. جلد اول. تهران: جامعه‌شناسان.
- محمدی، هورا(1399)، بررسی نقش بهره از تکنولوژی و فناوری آموزشی در محیط یاددهی و یادگیری، پژوهشنامه اورمزد، شماره 51، صص 125-115.
- معتضدی، سینا (1393). پیشنهاد الگوی بومی ارتقاء سواد رسانه‌ای نوجوانان در ایران. دانشکده صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
- سیاست‌های کلی ایجاد تحول در نظام آموزش‌وپرورش، ابلاغی مقام معظم رهبری
- برنامه پنج‌ساله چهارم توسعه جمهوری اسلامی ایران (1387-1383)
- برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران (1394-1390)
- برنامه پنج‌ساله ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران (1394-1399)
- برنامه اقدام توسعه خدمات فضای مجازی کودک وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
- سند توسعه فضای مجازی سالم، مفید و ایمن
- سند راهبردی صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی
- سند تحول بنیادین آموزش و پررش
- برنامه اجرایی سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش در برنامه ششم توسعه (1400-1397)
- سند برنامه درسی ملی
- Greenhow, C. and Galvin, S. (2020), "Teaching with social media: evidence-based strategies for making remote higher education less remote", Information and Learning Sciences, Vol. 121 No. 7/8, pp. 513-524
- Vandijk, j, (2006), network society, SAGE Publications, University of Twente, Netherlands.
- Hague and Payton, (2010), Digital literacy across the curriculum a Futurelab handbook
- Lorelle J. Burton, Jill Lawrence, Jane Summers, Peter Gibbings, (2013), Developing Dart: A Digital Learning Tool to Facilitate Equity and Access in the Contemporary Higher Education Context, Conference: Open and Distance Learning Association of Australia Distance Education Summit (ODLAA 2013): Eeducation Across Space and Time: Sydney, Australia
- Hobbs, Renee(2010), Digital and Media Literacy: A Plan of Action, The Aspen Institute: Communications and Society Program.
', './data/lcc/coversheet/851625661014.png'))