تجزیه و تحلیل تأثیر فرهنگ ایثار بر قدرت نرم و امنیت نرم جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، جمهوری اسلامی ایران

2 دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، جمهوری اسلامی ایران

3 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، جمهوری اسلامی ایران

چکیده

مفاهیم «قدرت» و «فرهنگ» در دوران اخیر دچار تحول معنایی شده ‌است. حالا «قدرت فرهنگی» به‌عنوان مبنای اساسی قدرت ملی مطرح ‌شده است. نقش «فرهنگ» در افزایش «قدرت نرم» و «امنیت نرم» یک کشور، جدی­تر شده و نقش مهمی در تحولات و شکل­گیری قدرت هر کشور ایفا می‌کند. گذار مفهومی قدرت از حوزه سخت‌افزاری به حوزه نرم‌افزاری، امروزه موردتوجه کارگزاران سیاسی کشورها واقع‌شده است. حصول به جنبه نرم‌افزاری قدرت، شرایط خاص خود را می‌طلبد که نوع فرهنگ سیاسی یکی از لوازم اصلی برای تحقق هدف مذکور است. انقلاب اسلامی ایران ساختار فرهنگی منحصربه‌فردی را داراست که آن را از تمامی انقلاب‌های جهان جدا می‌کند. این انقلاب بر پایه فرهنگ ایثار، شهادت و مقاومت در باورهای عمیق مذهبی و فرهنگی مردم ایران ریشه ‌دارد. این پژوهش بر مبنای روش کتابخانه­ای و اسنادی و تجزیه‌وتحلیل یافته­ها با شیوه توصیفی و تحلیلی انجام پذیرفته است. ابتدا به بررسی و سیر تحولات قدرت، شکل­گیری قدرت­نرم و مؤلفه‌های قدرت­نرم با تأکید بر فرهنگ ایثار و مقاومت پرداخته ‌شده است و با توجه به توانایی دشمنان در احاطه و کاربرد تهاجم فرهنگی در تلاش برای فشار و ایجاد بحران در جمهوری اسلامی ‌ایران، این پژوهش بهترین رهیافت و الگوی ارتقای قدرت نرم و امنیت نرم را استفاده و رجوع به فرهنگ اصیل و گهربار اسلامی فرهنگ ایثار و مقاومت می‌داند.

کلیدواژه‌ها

  1. کتابنامه

    1. ‏‫ قرآن کریم
    2. ابن منظور، محمدبن‌مکرم(1405 ق). لسان العرب، قم: نشر ادب الحوزه.
    3. ­اسپوزیتو، جان­ ال(1382)، «رویکرد اسلامى در فرآیندهاى حکومت»، مترجم: مهدی حجت، پگاه حوزه، ش122.
    4. افتخاری، اصغر(1378)، «چهره متغیر امنیت داخلی: بررسی نسبت امنیت داخلی با رقابت سیاسی در جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره چهارم.
    5. افتخاری، اصغر(1380)، «مبانی فرهنگی مدیریت استراتژیک وامنیت داخلی در ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره سوم.
    6. افتخاری، اصغرو شعبانی، ناصر(۱۳۸۹)، قدرت نرم نبرد نامتقارن تحلیل جنگ ۳۳ روزه حزب الله و جنگ ۲۲ روزه غزه. تهران: انتشارات امام صادق (ع).
    7. الیاسی، محمدحسین(1389)، مقدمه‌ای بر ماهیت، ابعاد و مبانی قدرت نرم، تهران: نشرساقی.
    8. امام خامنه‌ای، سیدعلی(1391)، انسان250ساله، (بیانات مقام معظم رهبری درباره زندگی سیاسی مبارزاتی ائمه معصومین علیهم‌السلام)، تهران: چاپ منصوری.
    9. امام خمینی، روح ا... (1387)، صحیفة امام. تهران: مؤسسة حفظ و نشر آثار امام خمینی.
    10. امیری، ابوالفضل(1390)، «جهانی شدن فرهنگ و راهبردهای مقاومت فرهنگی»، فصلنامة علمی پژوهشی مطالعات بسیج، سال چهاردهم، شماره پنجاه، بهار.
    11. ایزدی، حجت الله(۱۳۸۷)، «مبانی قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات بسیج، سال ۱۱، شماره ۴۰.
    12. ایزدی، فؤاد و محمدی، محمدجواد(1390). «تولید قدرت نرم در گفتمان انقلاب اسلامی»، مطالعات بسیج، س14، ش51، تابستان.

    12.پوراحمدی، حسین(1389). «قدرت نرم و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، قم: بوستان کتاب.

    1. آقابخشی، علی(1366)، فرهنگ علوم سیاسی، تهران: بهرنگ.
    2. پوراحمدی، حسین(1389)، «قدرت نرم و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران». قم: بوستان کتاب.
    3. پورامینی، محمدامین(۱۳۹۳)، «جایگاه زیارت اربعین در متون حدیثی و فقهی»، مجله فرهنگ زیارت، قم: حوزه علمیه قم. سال پنجم، تابستان و پاییز، شماره ۱۹ و ۲۰.
    4. تاجیک، محمدرضا(1381)، مقدمه‌ای بر استراتژی‌های امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر فرهنگ گفتمان.
    5. ترابی، قاسم و رضایی، علیرضا(1390)، «فرهنگ راهبردی جمهوری اسلامی ایران: زمینه­های ایجابی، شاخص‌های اساسی»، مطالعات راهبردی، س14، ش4.
    6. جمراسی فرهانی، علی اصغر(1374). بررسی مفاهیم نظری امنیت ملی، مرکز آموزش دولتی.
    7. جوشقانی، حسین(1389)، جنگ نرم از دیدگاه قرآن. تهران: نشر ساقی.
    8. حسین پورپویان، رضا(1387)، بسیج و کاربرد قدرت نرم در دوران هشت سال دفاع مقدس. جلد 3، تهران، پژوهشکده مطالعات و تحقیقات بسیج.
    9. حسینی جلالی، سیدمحمدرضا(۱۳۹۳)، «نقش اربعین در احیاء باد عاشورا و گسترش نهضت امام حسین (ع)»، مجله فرهنگ زیارت، سال پنجم، تابستان و پاییز، شماره ۱۹ و ۲۰.
    10. حســینی، حســین(1381)، رهبری و انقلاب: نقش امام خمینی در انقلاب اسلامی. چاپ اول. تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
    11. خمینی، روح الله(۱۳۷۰)، صحیفه نور. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، چ۲، جلدهای ۹ و ۲۵.
    12. دهشیری، محمدرضا(۱۳۸۵)، «جایگاه قدرت نرم در انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه انقلاب اسلامی ودفاع مقدس، شماره ۵۷
    13. دهقانی، روح الله(1394)، «اندیشه فرهنگی استوارت هال»، مجله خبری انجمن ایرانی مطالعات­فرهنگی و ارتباطات، شماره 27.
    14. رفیع، حسین و نیک­روش ملیحه(1392)، «دیپلماسی عمومی و قدرت نرم» فصلنامه مطالعات روابط بین­الملل ، دوره 6، شماره 22.
    15. زارع خورمیزی، محمدرضا(۱۳۹۲)، «اربعین‌های خونین»، مجموعه مقالات اربعین، جمع‌آوری‌شده توسط جمعی از نویسندگان، قم: پژوهشکده حج و زیارت، صص. ۳۲۹-۳۰۳؛ ۲۱.
    16. سیف زاده، حسین(1382)، اصول روابط بین‌الملل (الف و ب)، تهران : نشر میزان.
    17. شعبانی ساروئی، رمضان(1384). استراتژی دفاع مردمی و تأثیر هویتی آن، فصلنامه مطالعات ملی، سال 6، شماره 3.
    18. شهرام، امیر مسعود و دیگران (1391)؛ «واکاوی مفهومی قدرت نرم و راهکار (فرصت)‌های ایران در قبال آن»، مجله دانش سیاسی و بین‌الملل، سال اول، ش 3.
    19. عضدانلو، حمید(1375)، «درآمدی بر گفتمان یا گفتمانی درباره گفتمان»، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، ش 103 و 104.
    20. فرهنگ ایثار (1383). فصلنامه فرهنگی اجتماعی، ش 4.
    21. قربی، سیدمحمدجواد(1390). «درآمدی بر قدرت نرم»، عملیات روانی، س8، ش29، تابستان.
    22. کوئن، بروس(۱۳۷۲)، مبانی جامعه‌شناسی، ترجمه توسلی و فاضل، تهران: نشر اقبال.
    23. کیانی، امران و سمیعی اصفهانی، علیرضا(1396). بررسی نقش و کارکرد نمادهای مناسکی در همبستگی ملی در جمهوری اسلامی ایران. رهیافت انقلاب اسلامی، 11(41), 51-70.
    24. لکزایی، نجف(۱۳۸۹)، «کاربردهای امنیتی انسان‌شناسی حکمت متعالیه»، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات راهبردی. شماره ۴۹.
    25. مایلی، محمدرضا و مطیعی، مریم؛ «قدرت نرم در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات روابط بین­الملل ، دوره 9، شماره 35، پاییز 1395.
    26. مجتهدزاده، پیروز(۱۳۹۰)، «جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی»، ویراست دوم، تهران: انتشارات سمت، چاپ چهارم.
    27. محمدی، یدالله(۱۳۸۹)، «انقلاب اسلامی و نقش تاریخ‌ساز امام خمینی در تولید قدرت نرم»، پایگاه مجازی تحلیل و بررسی جنگ نرم.
    28. مختاری، مریم و دهقانی، عبدالرحیم(1394)، «تحلیل جنبش‌های اجتماعی خاورمیانه با تأکید بر مؤلفه‌های شرق‌شناسی ادوارد سعید»، دو فصلنامه علمی پژوهشی جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام، دوره 3، شماره 2، پاییز و زمستان.
    29. مسعودنیا، حسین؛ علی حسینی، علی و محمدی‌فر، نجات(1393).  «نقش فرهنگ سیاسی شیعه در میزان قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران»  فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، سال هفدهم، شماره 63.
    30. مصلی نژاد، عباس(۱۳۸۹)، فرهنگ سیاسی ایران. تهران: فرهنگ صبا، چ۴.
    31. مطهری، مرتضی(1358)، جهان‌بینی توحیدی، تهران: انتشارات صدرا.
    32. میرزایی، محمد(1394). «قدرت نرم و منابع آن در آیینه آیات قرآن»، آموزه‌های قرآنی، ش21، بهار و تابستان.
    33. میرقادری، کیانی(1391)، «مقاله بن‌مایه‌های ادبیات مقاومت در قرآن»، دوره 1، شماره 1، تابستان.
    34. نای، جوزف(۱۳۸۲)، «قدرت نرم، سیاست خارجی»، ترجمه حسینی مقدم، فصلنامه راهبرد، شماره 29.
    35. نای، جوزف(1383)، «کاربرد قدرت نرم»؛ ترجمه محسن روحانی؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    36. نای، جوزف(۱۳۸۷)، قدرت در عصر اطلاعات: از واقع‌گرایی تا جهانی شدن، ترجمه سعید میرترابی
    37. نای، جوزف(۱۳۸۷)، قدرت­نرم، ترجمه سیدمحسن روحانی و مهدی ذوالفقاری، تهران: انتشارات دانشگاه امام­صادق(ع).
    38. نای، جوزف(۱۳۸۹)، قدرت نرم ابزارهای موفقیت در سیاست بین‌الملل، ترجمه سید محسن روحانی و مهدی ذوالفقاری
    39. نای، جوزف(۱۳۹۰)، «گفتگوی اینترنتی با جوزف نای مبدع نظریه قدرت نرم»، ماهنامه روابطفرهنگی، سال اول، ش ۴.
    40. نای، جوزف(۱۳۹۲)، آینده قدرت، ترجمه احمد عزیزی، تهران: نشر نی.
    41. نگارش، حمید(1380)، هویت دینی و انقطاع فرهنگی، نمایندگی ولی فقیه در سپاه.
    42. والی‌زاده، اسماعیل(1388)، «تهاجم فرهنگی و راه‌های مقابله با آن»، ماهنامه معارف، شماره 69، پاییز.
    43. هاشمی مطهر، سیدمحمد و عودی، ستار(1397). خوانش سیاسی تعزیه در انقلاب اسلامی. رهیافت انقلاب اسلامی، 12(45)، 137-157.
    44. هال، استوارت(1386)، غرب و بقیه: گفتمان و قدرت، ترجمه محمود متحد، تهران: مؤسسه انتشارات آگه.
    45. هالستی، کالوی جاکو(1366)، «برداشت‌های مختلف در مطالعه سیاست بین‌المللی»، ترجمه: بهرام مستقیمی و مسعود طارم، نشریه سیاست خارجی، سال اول، شماره دوم بهار 6.
    46. هرسیج، حسین(1390)، «تجزیه‌وتحلیل ویژگی‌های، مبانی و مؤلفه‌های قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران»،  فصلنامهمطالعاتقدرتنرم ، سال اول، پیش‌شماره سوم.
    47. هرسیج، حسین و تویسرکانى، مجتبى(1389)، «تأثیر مؤلفه‌های هویت‌ساز ایرانی بر قدرت نرم جمهورى اسلامى ایران»، فصلنامه تحقیقات فرهنگى، دوره سوم، شماره 9 فصل بهار.