پژوهش‌نامه فرهنگ و رسانه (نامه فرهنگ و ارتباطات)

ارتباطات بحران و شایعات در دو رویداد بحرانی در تهران ریزش ساختمان پلاسکو و عملیات تروریستی داعش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناسی ارشد معارف اسلامی، فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق ع

چکیده

بحران، رویدادی است با احتمال اندک ولی با اثرات شدید که کارکرد معمول سازمان را تهدید کرده و حسب ابعادی که دارد می تواند اثرات اجتماعی گوناگونی داشته باشد. گفتگو میان سازمان و مخاطب(ها)یش، پیش،حین‌ و پس از رویداد بحرانی را «ارتباطات‌ بحران» می نامند. نمونه مورد مطالعه پژوهش مورد بحث در این مقاله، بیش از 500 توییت منتشرشده به زبان فارسی و محبوب در شبکه اجتماعی توییتر درباره دو رویداد بحرانی ریزش ساختمان پلاسکو و حمله گروه تروریستی داعش در تهران می باشد. پژوهش حاضر با اتکاء به پارادایم عملگرا، رویکرد تلفیقی و به روش «تحلیل محتوای عمقی» و به کمک نرم افزار ام.آر.پی انجام شده است. یکی از عوامل نارضایتی کاربران توییتر در یک هفته پس از دو رخداد، شایعات پخش شده در شبکه های اجتماعی مختلف می باشد. پژوهش به این نتیجه رسیده که اعمال سانسور بر نشر اطلاعات می تواند نقشی در انتشار شایعات داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

  1.  

    1. اولمر، رابرت آر؛ تیموتی ال. سلنو و ماتیو سیگر (1390). ارتباطات بحران (تبدیل بحران به فرصت)(مرتضی قلیچ و محمدحسن خطیبی بایگی، مترجمان). تهران: نشر دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
    2. بشیر، حسن (1386). رسانه‌ها و معناشناسی بحران. مجله دین و ارتباطات، 31:111-132.
    3. تودنهوفر، یورگن (1395). ده روز با داعش از درون دولت اسلامی. (علی عبداللهی و زهرا معین الدینی، مترجمان). تهران: انتشارات کتاب کوله پشتی.
    4. جوادی یگانه، محمدرضا؛ رحمانی، جبار؛ زادقناد، سعیده و عبدالله بیچرانلو (1395). جستارهایی در پلاسکو. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
    5. حریری، نجلا (1385). اصول و روش های پژوهش کیفی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات.
    6. صلواتیان، سیاوش (1389). رسانه‌ها و مدیریت بحران. تهران: دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).
    7. طباطبایی اصل، میلاد؛ سلامتی، فرزانه و لیلا صلحی (1396). حادثه پلاسکو در قلم دانش آموزان. تبریز: انتشارات آیدین کتاب.
    8. فارسیان، محمدرضا (12/4/1396). گزارش: بررسی حادثه ساختمان پلاسکو با تأکید بر مدیریت بحران. تهران: مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی.
    9. فرحات، رضا محی الدین (2016). إدارة الأزمات الإرهابیة. غزة: مکتبة سمیر منصور.
    10. فلیک، اووه (1396). درآمدی بر تحقیق کیفی (‌هادی جلیلی، مترجم). تهران: نشر نی.
    11. گروه مؤلفین (1396). بررسی فنی، مدیریتی و حقوقی حادثه ساختمان پلاسکو. تهران: انتشارات مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران.
    12. محمدپور، احمد (1398). ضد روش: زمینه‌های فلسفی و رویه‌های عملی در روش‌شناسی کیفی. قم: نشر لوگوس.
    13. محسنیان‌راد، مهدی (1390). تحلیل محتوای عمقی و اجرای آن به‌وسیله نرم‌افزار ام.آر. پی. مجله مطالعات اجتماعی ایران، 14: 128-157.
    14. محسنیان‌راد، مهدی (1391). سه نسل شبکه اجتماعی، حضور همزمان در کشورهای غیرپیشرفته: مورد ایران. فصلنامه علوم اجتماعی، 57: 37-74.
    15. نسیم، بلهول (2014). إدارة الأزمات الإرهابیة بعیون القوات الخاصة. عَمّان: أمواج للطباعة والنشر و التوزیع.
    16. نیومن، ویلیام لاورنس (1389). شیوه‌های پژوهش اجتماعی: رویکردهای کیفی و کمی (حسن دانایی فرد و حسین کاظمی، مترجمان). تهران: مؤسسه کتاب مهربان نشر.
    17. Coombs, Timothy W. (2014). Applied crisis communication and crisis management: cases and exercises. S.: Sage publications.
    18. Donsbach, Wolfgange (2008). The international encyclopedia of communication. Malden: Blackwell publishing.
    19. Ebrahimneyad, Mohammad (2016). El Estado Islamico de Iraq y Siria (Daesh, EI o ISIS). Agustin Maria Zevallos. Qom: Elhame Shargh.
    20. Fearn-banks, Kathleen (2011).Crisis communications: a casebook approach. New York: Routledge.
    21. Heath,Robert L. and H.Dan O'hair (2009). Handbook of risk and crisis communication. New York: Routledge.
    22. Johnson, Burke and Larry Christensen (2017). Educational research: quantitative, qualitative, and mixed approaches. S.: SAGE publications.
    23. Krippendorff, Klaus (2004). Content analysis: An introduction to its methodology. S.: Sage publications.
    24. Millar, Dan P. and Robert L. Heath (2003). Responding to crisis: a rhetorical approach to crisis communication. New York: Routledge.
    25. Mohsenian Rad, Mehdi (2017). “The impacts of global inequality in social networks examined in three major theories”. Journal of cyberspace policy studies 1 (1): 61-87.
    26. Murthy, Dhiraj (2013). Twitter: Social communication in the twitter age. K.: Polity press.
    27. Schultz, Friederike, Utz, Sonja and Anja Goritz (2011). “Is the medium the message? Perceptions of and reactions to crisis communication via twitter, blogs and traditional media”.Public relations review 37:20-27.
    28. Seeger,Matthew W., Sellnow, Timothy L. and Robert R. Ulmer (2003). Communication and organizational crisis. S.: Greenwood publishing group.
    29. Tashakkori, Abbas and Charles Teddlie (2009). Foundations of mixed methods research: Integrating quantitative and qualitative approaches in the social and behavioral science. S.: SAGE publications.
    30. Ulmer, Robert R, Sellnow, Timothy L and Matthew W. Seeger (2007). Effective crisis communication: Moving from crisis to opportunity. S.: Sage publications.
پژوهش‌نامه فرهنگ و رسانه (نامه فرهنگ و ارتباطات)
دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 10
شهریور 1400
صفحه 280-306