پژوهش‌نامه فرهنگ و رسانه (نامه فرهنگ و ارتباطات)
اصول و بایسته‌های اخلاقی-ارتباطی مناظره در سیرة اهل بیت؛ مورد مطالعه مناظره امام رضا (ع) با عمران صابی
نوع مقاله : مقاله ترویجی
نویسندگان
دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه سوره
چکیده
مناظره از شیوه‌های تبلیغی کارآمد و قالب های مورد توجه در حوزه ارتباطات است که در تبلیغات دینی نیز جایگاه ارزنده‌ای دارد. خداوند در قرآن کریم انسان را به جدال احسن دعوت می‌کند که بر اساس آن مناظره بر پایه اخلاقیات برگزار می‌شود. از نقاط عطف در تاریخ اسلام، هجرت حضرت رضا(ع) از مدینه به خراسان، به دستور مأمون عباسی است. در طول این سفر حضرت به سخنرانی، خطابه و سایر شیوه‌های تبلیغات دینی پرداخته اند. مناظرات حضرت رضا(ع) با صاحبان اندیشه ادیان الهی و غیرالهی در کاخ مأمون عباسی نمونه‌ای ناب از جدال احسن و تبلیغ جامع دین اسلام در برخورد با سایر ادیان است. در یکی از جلسات مناظره، عمران صابی از متکلمین صابعین، در خصوص وحدت الهی وارد مناظره با حضرت رضا(ع) می‌شود. این پژوهش به بررسی مناظره حضرت رضا(ع) با عمران صابی به شیوه تحلیلی – توصیفی پرداخته است. پژوهش حاضر از نظریه 6 مرحله ای اقناع هاولند و متغیرهای اصلی متقاعدسازی به عنوان چارچوب نظری بهره گرفته است. از نتایج این پژوهش می‌توان به رعایت اخلاقیات و اصول حرفه‌ای مناظره توسط حضرت رضا(ع) و ایجاد فضای علمی برپایه مفروضات مخاطب برای انتقال پیام مستدل و به دور از برتری‌جویی و تخریب شخصیت مقابل اشاره کرد. حضرت رضا(ع) با ایجاد گفتگوی دیالکتیک توجه عمران را به پیام جلب و پس از درک، از پذیرش نتیجه‌گیری پیام در عمران اطمینان حاصل می‌کند. در آخر حضرت با تغییر هوشمندانه کانال انتفال پیام از کلام به عمل، نگرش جدید را به رفتار تبدیل می‌کند.
کلیدواژه‌ها
- قرآن کریم.
- احمدی بیرجندی، احمد (1377). زندگانی امام رضا (علیه‌السلام). مشهد: به نشر.
- الیاسی، محمدحسین (1389). مبانی نظری و عملی اقناع و مجاب‌سازی. فصلنامه مطالعات بسیج، سال دوازدهم، شماره 45، صص 71-41.
- بدار، لوک؛ لامارش، لوک؛ و دزیل، ژوزه (1381). روان‌شناسی اجتماعی (حمزه گنجی، مترجم). تهران: ساوالان.
- بهبانی، عبدالحریم؛ صدیقی، حسین (1393). روش‌شناسی کلامی شیخ مفید. فصلنامه کلام اسلامی، دوره 23، شماره 91، صفحه 129- 151
- جاوت، گارث اس؛ اودانل، ویکتوریا (1372). تبلیغ وترغیب (احمد میرعابدینی، مترجم). فصلنامه رسانه، سال چهارم، شماره 4، ص 45.
- چهرقانی، آیدا (1398). علم کلام و مباحث کلامی. تهران: انتشارات زهره.
- حکیم‌آرا، محمدعلی (۱۳۸۴). ارتباط متقاعدگرانه و تبلیغ. تهران: انتشارات سمت.
- دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامه دهخدا. تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
- ساروخانی، باقر (1383). اندیشه‌های بنیادین علم ارتباطات. تهران: انتشارات خجسته.
- شمیسا، سیروس (۱۳۸۵). انواع ادبی. تهران: میترا.
- شیخ صدوق (1393). عیون اخبار الرضا (محمد رحمتی شهرضا، مترجم). قم: نشر جماران.
- فضل‌الله، محمدجواد (1385). تحلیلی از زندگانی امام رضا (علیه‌السلام) (سیدمحمدصادق عارف، مترجم). مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
- گیل، دیوید؛ ادمز، بریجت (1384). الفبای ارتباطات (محمد نبوی، مهران مهاجر و رامین کریمیان، مترجمان). تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
- مصطفوی، سیدجواد (1365). تجلی علوم اهل‌بیت در مناظرات امام رضا (علیه‌السلام). مجموعه مقالات دومین کنگره جهانی حضرت رضا علیه‌السلام، چاپ اول، مشهد: انتشارات آستان قدس- ج 1، ص 383.
- واسعی، علیرضا (1386). درآمدی بر روش‌های تبلیغی ائمه علیهم‌السلام. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
', './data/lcc/coversheet/491683644064.jpg'))